By Wolfgang Münchau
Μια από τις πιο προκλητικές πρόσφατες εξελίξεις στην κρίση της ευρωζώνης, είναι το σοκ που έδειξε να παθαίνει το γερμανικό οικονομικό καθεστώς συνειδητοποιώντας ότι η ευρωζώνη είναι νομισματική ένωση. Φαίνεται κανένας δεν τους το είχε πει.
Είναι μια μεγάλη ιστορία, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να καταγραφεί. Το ζήτημα αφορά μια μάλλον τεχνική συζήτηση για τις ανισορροπίες στο κεντρικό σύστημα πληρωμών της ευρωζώνης, το γνωστό ως Target 2. Η Γερμανία έχει δημιουργήσει αξιώσεις που πλεον ξεπερνούν τα 500 δισ. ευρώ από το eurosystem, το δίκτυο που απαρτίζεται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Και η Bundesbank έχει αρχίσει να νοιώθει νευρική για τον αντισυμβαλλόμενο κίνδυνο, αν τυχόν καταρρεύσει ξαφνικά το ευρώ.
Μια από τις πιο προκλητικές πρόσφατες εξελίξεις στην κρίση της ευρωζώνης, είναι το σοκ που έδειξε να παθαίνει το γερμανικό οικονομικό καθεστώς συνειδητοποιώντας ότι η ευρωζώνη είναι νομισματική ένωση. Φαίνεται κανένας δεν τους το είχε πει.
Είναι μια μεγάλη ιστορία, αλλά πρέπει οπωσδήποτε να καταγραφεί. Το ζήτημα αφορά μια μάλλον τεχνική συζήτηση για τις ανισορροπίες στο κεντρικό σύστημα πληρωμών της ευρωζώνης, το γνωστό ως Target 2. Η Γερμανία έχει δημιουργήσει αξιώσεις που πλεον ξεπερνούν τα 500 δισ. ευρώ από το eurosystem, το δίκτυο που απαρτίζεται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Και η Bundesbank έχει αρχίσει να νοιώθει νευρική για τον αντισυμβαλλόμενο κίνδυνο, αν τυχόν καταρρεύσει ξαφνικά το ευρώ.
Την ανακάλυψη της μεγάλης σπουδαιότητας του Target 2 έκανε ο κ. Hans-Werner Sinn,πρόεδρος του ινστιτούτου οικονομικών Ifo και ο κ. Timo Wollmershäuser*. Ανακάλυψαν ότι ο ισολογισμός του Target 2 καθρεφτίζει ανισορροπίες στα ισοζύγια πληρωμών μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Δεν υπήρχε πρόβλημα πριν το 2007, όταν τα ισοζύγια χρηματοδοτούσαν οι εμπορικές τράπεζες. Όταν σταμάτησε αυτό, ανέλαβαν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αυτό το ρόλο. Οι ισπανικές τράπεζες μπορούν να επαναχρηματοδοτούνται χωρίς όριο από την Τράπεζα της Ισπανίας. Αν μια ισπανική εταιρία αγοράσει γερμανικό προϊόν, για παράδειγμα, η αλυσίδα της μεταβίβασης πηγαίνει από την ισπανική τράπεζα του αγοραστή στην ισπανική κεντρική τράπεζα, που δημιουργεί το χρήμα για αυτή την μεταβίβαση και στην συνέχεια το στέλνει στην Bundesbank, η οποία καταγράφει την συναλλαγή ως αξίωση στο Ευρωσύστημα.
Η Bundesbank στην
αρχή αντιμετώπιζε το Target 2 ως
στατιστικό ζήτημα. Σκεφτόταν ότι, εντάξει, καταγράφτηκε στον ισολογισμό της Bundesbank αλλά
το ρίσκο των αντισυμβαλλόμενων μοιράζεται σε όλα τα μέλη του
συστήματος. Όμως την περασμένη εβδομάδα ο κ. Jens Weidmann, διοικητής
της Bundesbank,
παραδέχτηκε ότι οι ανισορροπίες του Target 2 είναι πράγματι σημαντικός και μη αποδεκτός
κίνδυνος. Η Bundesbank έχει
πλέον συνταχθεί με το ενωμένο μέτωπο της γερμανικής ακαδημαϊκής γνώμης.
Οι δύο καθηγητές έχουν δίκιο να σημειώνουν ότι αν το ευρώ καταρρεύσει ξαφνικά, η Γερμανία θα μπορούσε να χάσει μεγάλο κομμάτι από τις αξιώσεις της –περίπου το 20% του ΑΕΠ.
Ωστόσο δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε γιατί όλοι προσποιούνται έκπληξη για το γεγονός ότι οι ανισορροπίες στα ισοζύγια συναλλαγών μπορούν να χρηματοδοτούνται επ’ αόριστον σε μια νομισματική ένωση. Μήπως δεν είναι αυτό ένα από τα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν από ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών;
Εφόσον οι τράπεζες έχουν πρόσβαση στην κεντρική τράπεζα και μπορούν να διαθέσουν επαρκείς εγγυήσεις, οι χώρες μπορούν να έχουν ελλείμματα συναλλαγών απεριόριστα. Ενας φίλος μου κάποτε σχολίασε ότι ο τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα βιώσιμα είναι να σταματήσουν να δημοσιεύονται στοιχεία. Δεν το είπε μόνο για αστείο.
Η ύπαρξη απεριόριστου δανεισμού δεν σημαίνει ότι οι ανισορροπίες είναι άσχετες. Αντίθετα, έχουν πολύ έντονες αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, όπως έδειξε η κρίση. Το νόημα είναι ότι σε μια νομισματική ένωση, οι ανισορροπίες δεν προσαρμόζονται αυτόματα. Αν θέλεις να προσαρμοστούν, πρέπει να το κάνεις ο ίδιος.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι βέβαια το γερμανικό επίμονο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών. Αρα το πρόβλημα θα λυνόταν εύκολα με πολιτικές που θα ενθάρρυναν την Γερμανία να αυξήσει τις εισαγωγές σε σχέση με τις εξαγωγές της. Όμως η Γερμανία δεν έχει καμία διάθεση για κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, η Bundesbank προτιμάει να λύνει το πρόβλημα επιτιθέμενη στην χρηματοδότηση. Ο κ. Weidmann πρότεινε πρόσφατα να τιτλοποιηθούν οι γερμανικές αξιώσεις στο Target 2. Για σκεφτείτε το. Απαιτεί δυνατότητα πρόσβασης σε ελληνικά και ισπανικά ακίνητα και άλλα ενεργητικά έως την αξία των 500 δισ. ευρώ σε περίπτωση που καταρρεύσει η ευρωζώνη. Θα μπορούσε να στείλει την Luftwaffe να λύσει την κρίση στην ευρωζώνη. Η πρότασή του είναι απίστευτα ακραία.
Επίσης μας λέει κάτι ακόμη: Ζητώντας εξασφάλιση για τον κίνδυνο κατάρρευσης του ευρώ, η Bundesbank είναι σαν να λέει ότι δεν θεωρεί πλέον ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα κατάρρευσης του ευρώ. Αν η Bundesbank θέλει εξασφαλίσεις, γιατί να μην θέλουν όλοι εξασφαλίσεις;
Η διαμάχη για το Target 2 είναι σημαντική γιατί χτυπάει στην καρδιά του προβλήματος. Όμως το γερμανικό οικονομικό καθεστώς είναι ανειλικρινές. Αυτό που λένε οι άνθρωποι είναι ότι δεν θέλουν πλεον μια νομισματική ένωση. Θέλουν ένα χαλαρότερο καθεστώς ενιαίου νομίσματος.
*www.cesifo-group.de
Οι δύο καθηγητές έχουν δίκιο να σημειώνουν ότι αν το ευρώ καταρρεύσει ξαφνικά, η Γερμανία θα μπορούσε να χάσει μεγάλο κομμάτι από τις αξιώσεις της –περίπου το 20% του ΑΕΠ.
Ωστόσο δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε γιατί όλοι προσποιούνται έκπληξη για το γεγονός ότι οι ανισορροπίες στα ισοζύγια συναλλαγών μπορούν να χρηματοδοτούνται επ’ αόριστον σε μια νομισματική ένωση. Μήπως δεν είναι αυτό ένα από τα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν από ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών;
Εφόσον οι τράπεζες έχουν πρόσβαση στην κεντρική τράπεζα και μπορούν να διαθέσουν επαρκείς εγγυήσεις, οι χώρες μπορούν να έχουν ελλείμματα συναλλαγών απεριόριστα. Ενας φίλος μου κάποτε σχολίασε ότι ο τρόπος για να λυθεί το πρόβλημα βιώσιμα είναι να σταματήσουν να δημοσιεύονται στοιχεία. Δεν το είπε μόνο για αστείο.
Η ύπαρξη απεριόριστου δανεισμού δεν σημαίνει ότι οι ανισορροπίες είναι άσχετες. Αντίθετα, έχουν πολύ έντονες αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, όπως έδειξε η κρίση. Το νόημα είναι ότι σε μια νομισματική ένωση, οι ανισορροπίες δεν προσαρμόζονται αυτόματα. Αν θέλεις να προσαρμοστούν, πρέπει να το κάνεις ο ίδιος.
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα στην συγκεκριμένη περίπτωση, είναι βέβαια το γερμανικό επίμονο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών. Αρα το πρόβλημα θα λυνόταν εύκολα με πολιτικές που θα ενθάρρυναν την Γερμανία να αυξήσει τις εισαγωγές σε σχέση με τις εξαγωγές της. Όμως η Γερμανία δεν έχει καμία διάθεση για κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, η Bundesbank προτιμάει να λύνει το πρόβλημα επιτιθέμενη στην χρηματοδότηση. Ο κ. Weidmann πρότεινε πρόσφατα να τιτλοποιηθούν οι γερμανικές αξιώσεις στο Target 2. Για σκεφτείτε το. Απαιτεί δυνατότητα πρόσβασης σε ελληνικά και ισπανικά ακίνητα και άλλα ενεργητικά έως την αξία των 500 δισ. ευρώ σε περίπτωση που καταρρεύσει η ευρωζώνη. Θα μπορούσε να στείλει την Luftwaffe να λύσει την κρίση στην ευρωζώνη. Η πρότασή του είναι απίστευτα ακραία.
Επίσης μας λέει κάτι ακόμη: Ζητώντας εξασφάλιση για τον κίνδυνο κατάρρευσης του ευρώ, η Bundesbank είναι σαν να λέει ότι δεν θεωρεί πλέον ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα κατάρρευσης του ευρώ. Αν η Bundesbank θέλει εξασφαλίσεις, γιατί να μην θέλουν όλοι εξασφαλίσεις;
Η διαμάχη για το Target 2 είναι σημαντική γιατί χτυπάει στην καρδιά του προβλήματος. Όμως το γερμανικό οικονομικό καθεστώς είναι ανειλικρινές. Αυτό που λένε οι άνθρωποι είναι ότι δεν θέλουν πλεον μια νομισματική ένωση. Θέλουν ένα χαλαρότερο καθεστώς ενιαίου νομίσματος.
*www.cesifo-group.de
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου