Τα χρόνια που πήγαν χαμένα

Krugman Paul 

Το Βήμα, The New York Times

Σε μερικές ημέρες θα είναι η πέμπτη επέτειος της κατάρρευσης της Lehman Brothers - η στιγμή που η ύφεση, που ήδη ήταν άσχημη, έγινε κάτι πολύ πιο τρομακτικό. Ξαφνικά, ήρθαμε αντιμέτωποι με την πραγματική πιθανότητα της οικονομικής καταστροφής. Και η καταστροφή ήρθε. Περιμένετε, λέτε, ποιά καταστροφή; Δεν προειδοποιούσαν για μία δεύτερη Μεγάλη Ύφεση; Και αυτό δεν συνέβη, έτσι; Ναι, προειδοποιούσαν και όχι, δεν συνέβη - αν και οι Έλληνες, οι Ισπανοί και άλλοι μπορεί να έχουν διαφορετική γνώμη.

Το σημαντικό, ωστόσο, είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν διαφορετικοί βαθμοί καταστροφής, ότι μπορεί να έχεις μία τεράστια αποτυχία στην οικονομική πολιτική που δεν επιφέρει την πλήρη κατάρρευση. Και η αποτυχία της πολιτικής τα τελευταία χρόνια είναι, στην πραγματικότητα, τεράστια. Ένα μέρος αυτής της αποτυχίας μπορεί να μετρηθεί με δολάρια και σεντ. Η διαφορά μεταξύ των αγαθών και των υπηρεσιών που η Αμερική θα μπορούσε και θα έπρεπε να έχει παράξει και όσων πραγματικά παρήγε ξεπερνά τα 2 τρισ. δολάρια.

Αυτά είναι τρισεκατομμύρια δολάρια που πήγαν χαμένα και ποτέ δεν θα επιστρέψουν. Πριν από την οικονομική κρίση, το 63% των ενήλικων Αμερικανών είχε δουλειά. Το ποσοστό έπεσε γρήγορα στο 59% όπου και παραμένει. Πώς συνέβη αυτό; Δεν επρόκειτο για ένα μαζικό ξέσπασμα τεμπελιάς και η Δεξιά επιμένει ότι οι άνεργοι Αμερικανοί δεν προσπαθούν αρκετά για να βρουν δουλειά γιατί ζουν με τα κουπόνια φαγητού και τα επιδόματα και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με την περιφρόνηση που τους αξίζει.

Μία μικρή μείωση της ανεργίας οφείλεται στον γερασμένο πληθυσμό, αλλά το υπόλοιπο ποσοστό αντανακλά μία τεράστια αποτυχία στην οικονομική πολιτική. Αν βάλουμε στην άκρη την πολιτική για μία στιγμή και δούμε πώς θα ήταν τα τελευταία πέντε χρόνια αν η αμερικανική κυβέρνηση μπορούσε και ήθελε να κάνει όσα ένα εγχειρίδιο μακροοικονομικής γράφει ότι θα πρέπει να γίνουν - δηλαδή δημιουργία θέσεων εργασίας για να μετριαστούν  οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και της κρίσης στα ακίνητα, αναβολή της λιτότητας και της αύξησης της φορολογίας μέχρι ο ιδιωτικός τομέας να είναι έτοιμος να ανακάμψει. Θα λειτουργούσε μία τέτοια πολιτική;

Όλα τα στοιχεία από τα περασμένα πέντε χρόνια συνηγορούν στο ναι. Το πακέτο διάσωσης του Ομπάμα, όσο ανεπαρκές και αν ήταν, σταμάτησε την κατηφόρα της οικονομίας το 2009. Το πείραμα της Ευρώπης με την «αντι - διάσωση» - η σκληρή λιτότητα και οι περικοπές που εφαρμόζονται στα χρεωμένα κράτη - δεν επέφερε την προσδοκώμενη ανάκαμψη της εμπιστοσύνης των αγορών. Αντίθετα, επέφερε τεράστια οικονομική συρρίκνωση, όπως ακριβώς προβλέπουν τα εγχειρίδια μακροοικονομικής.

Οι κυβερνητικές δαπάνες για δημιουργία θέσεων εργασίας, θα δημιουργούσαν στ' αλήθεια θέσεις εργασίας. Όμως αυτό δεν θα σήμαινε μεγαλύτερο χρέος; Ναι - σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς θα ήταν κατά 1 τρισ. μεγαλύτερο. Αλλά οι φόβοι για τους κινδύνους ενός ελαφρώς μεγαλύτερου χρέους αποδείχθηκαν λανθασμένοι. Στο μεταξύ, η οικονομία θα ήταν πιο ισχυρή και η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ θα ήταν μόνο μερικές μονάδες υψηλότερη. Πραγματικά υπάρχει κάποιος που πιστεύει ότι αυτή η διαφορά θα δημιουργούσε δημοσιονομική κρίση;

Θα ήμασταν ένα πιο πλούσιο κράτος, με καλύτερο μέλλον - όχι ένα έθνος στο οποίο εκατομμύρια αποθαρρημένοι Αμερικανοί έχουν βρεθεί για πάντα εκτός αγοράς εργασίας, στο οποίο εκατομμύρια νέοι Αμερικανοί βλέπουν τις προοπτικές καριέρας να καταστρέφονται για πάντα και στο οποίο οι περικοπές έχουν δημιουργήσει μακροπρόθεσμη ζημιά στις υποδομές και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε πόσο απέτυχε αυτή η οικονομική πολιτική και πόσο εξακολουθεί να αποτυγχάνει. Είναι προφανές ότι οι άνθρωποι του Ομπάμα είναι λιγότερο λάθος από τους Ρεπουμπλικάνους. Αλλά με οποιοδήποτε αντικειμενικό κριτήριο, η αμερικανική οικονομική πολιτική μετά τη Lehman συνιστά μία τρομακτική αποτυχία. 

 

πηγή: tovima.gr