του Wolfgang Munchau
Γιατί η Ε.Ε. δικαίως αντιστάθηκε στην επιβολή ευρύτερων κυρώσεων στη
Ρωσία. Η πολιτική της σταδιακής εξάντλησης του Β. Πούτιν, οι μνήμες
γερμανικού Ράιχ και ο κίνδυνος της διχόνοιας.
Τα τελευταία χρόνια, δεν ήμουν ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ειδικότερα ως προς την καταστροφική του αντίδραση
στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Οι ηγέτες της Ε.Ε. όμως αντέδρασαν σωστά απέναντι στον πρόεδρο Πούτιν και τη στάση του στην Κριμαία.Δεν βρισκόμαστε σε ιδανική θέση. Ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε. δεν θα έπρεπε ποτέ να επιτρέψουν να εξαρτηθούν τόσο πολύ από το ρωσικό αέριο.
Τα προγράμματα συνεργασίας στην ανατολική Ευρώπη δεν είχαν στρατηγική
συνοχή, ενώ στην περίπτωση της Ουκρανίας μπορεί να συνέβαλαν τελικά στην
κρίση. Η Ε.Ε. πληρώνει το τίμημα.
Αν όμως τα ξεχάσουμε αυτά και ξεκινήσουμε πάλι από το μηδέν, τότε η απόφαση στη σύνοδο κορυφής την προηγούμενη εβδομάδα ήταν ισχυρή, στοχευμένη και πειθαρχημένη.
Διεύρυνε τη λίστα των ατόμων στα οποία επιβάλλονται κυρώσεις, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως διατύπωσε μία αξιόπιστη δέσμευση ότι η Ε.Ε θα προχωρήσει ακόμη περισσότερο εάν χρειαστεί. Οι ηγέτες της δικαίως επίσης αντιστέκονται στις πιέσεις για επιβολή ευρύτερων οικονομικών κυρώσεων - προς το παρόν.
Υπάρχουν τέσσερις λόγοι γι' αυτό: Πρώτον, είναι πιο πιθανό να λειτουργήσουν σαν μπούμερανγκ παρά να πετύχουν. Το χειρότερο που θα μπορούσε να κάνει η Ε.Ε. τώρα θα ήταν να προκαλέσει μία αντίδραση που δεν μπορεί να διατηρήσει. Οι Ευρωπαίοι είναι ενωμένοι στην οργή τους. Εάν, όμως, αντιδράσουν υπερβολικά σήμερα, τότε μπορεί να διακυβευθεί η ενότητά τους αύριο.
Είναι γεγονός ότι οι κυρώσεις θα πλήξουν συνολικά περισσότερο τη Ρωσία από ό,τι την Ε.Ε. Αυτό όμως έχει ελάχιστη σημασία εάν αποδειχθεί ότι η Ρωσία είναι παίκτης με μεγαλύτερες αντοχές. Ο Β. Πούτιν αδιαμφισβήτητα θα προσπαθήσει να δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ των κρατών μελών, καθώς γνωρίζει καλά ότι σε τέτοια θέματα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ψηφίζει με ομοφωνία. Θα συμφωνήσουν άραγε σε όλα οι Γερμανοί και οι Ιταλοί εάν ο επόμενος χειμώνας αποδειχθεί βαρύς; Θα δεχθεί η βρετανική κυβέρνηση να διώξει τα ρωσικά κεφάλαια από το City του Λονδίνου; Και οι Γάλλοι θα δεχθούν τον πλήρη αποκλεισμό τους από τα αμυντικά συμβόλαια της Ρωσίας;
Ο δεύτερος λόγος είναι πως εάν επιβάλλαμε πλήρεις κυρώσεις σήμερα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ με σοβαρές επιπτώσεις: θα μπορούσε να επιταχυνθεί η τοπική οικονομική αστάθεια, από την Ουκρανία νοτίως προς τη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν και προς τον βορρά στις χώρες της Βαλτικής. Οποιαδήποτε πολιτική για αποκλιμάκωση της κρίσης θα έπρεπε να ξεκινήσει με την επίλυση του βασικού προβλήματος: την πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας. Σε περίπτωση κατάρρευσης της ουκρανικής οικονομίας, οι πιθανότητες ρωσικής εμπλοκής στα ανατολικά της χώρας αυξάνονται δυσανάλογα.
Τρίτον, μην υποτιμάτε τον αντίκτυπο των κυρώσεων που έχουν ήδη ληφθεί. Η αμερικανική κυβέρνηση πρακτικά απέκλεισε την Bank Rossiya από τις διεθνείς αγορές. Το δολάριο και το ευρώ είναι τα δύο μεγαλύτερα νομίσματα με τις περισσότερες διεθνείς συναλλαγές. Έτσι η Δύση μπορεί να δημιουργήσει οικονομική ανισορροπία στη Ρωσία με το πάτημα ενός διακόπτη.
Το τέταρτο επιχείρημα ενάντια στις πλήρεις κυρώσεις είναι πως η Ε.Ε χρειάζεται μία φαρέτρα πολιτικών απαντήσεων που να μπορεί να αναπτύξει ευέλικτα ανάλογα με τις εξελίξεις. Η προσάρτηση της Κριμαίας και ο οξύς λόγος του Β. Πούτιν στη Δούμα μπορεί να προκαλέσουν μνήμες από το Άνσλους της Αυστρίας το 1938 και την ενσωμάτωση της Σουδητίας στο γερμανικό Ράιχ. Δεν πρέπει να γίνονται όμως συγκρίσεις με τους Γερμανούς Ναζί. Η προσάρτηση της Κριμαίας αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου που δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Δεν αποτελεί όμως κατ' ανάγκην και την αρχή Γ' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην καλύτερη περίπτωση, η κατάσταση θα ηρεμήσει. Ακόμη και τότε, η Ε.Ε. θα διατηρήσει τις κυρώσεις της. Η διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας από τη διεθνή οικονομική διακυβέρνηση θα συνεχιστεί.
Δεν θα πρέπει να υπάρχουν πλέον διεθνείς σύνοδοι μεταξύ της Ρωσίας και μελών της Ε.Ε. Η ομάδα των 8 ισχυρότερων χωρών γίνεται τώρα G7 και δεν έχει σημασία εάν η αλλαγή αυτή είναι επίσημη ή όχι. Η ένταξη της Ρωσίας στη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας και στον ΟΟΣΑ φρενάρει. Τίποτε από όλα αυτά μπορεί να μην είναι σημαντικό για τον Β. Πούτιν τώρα, αλλά μπορεί να έχουν σημασία για τους Ρώσους μακροπρόθεσμα.
Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, η Ε.Ε. μπορεί να προχωρήσει σε ευρύτερες οικονομικές κυρώσεις. Κι αυτό θα είναι μία δοκιμασία αποφασιστικότητας. Θα περιλαμβάνει το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ε.Ε. και τον αποκλεισμό των ρωσικών τραπεζών από τις αγορές του δολαρίου και του ευρώ. Δεδομένης της πολλαπλής εξάρτησης των ευρωπαϊκών χωρών από τη Ρωσία, καλό είναι να γίνουν όλα αυτά, αλλά σταδιακά.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι θα μας απασχολεί αυτό το θέμα για πολύ καιρό. Ο χρόνος είναι με το μέρος της Ε.Ε. Η καλύτερη πολιτική είναι να εξαντλήσουμε οικονομικά και πολιτικά τον Β. Πούτιν με στοχευμένες πολιτικές και μεταβλητές κυρώσεις που θα βρίσκονται σε ισχύ μέχρις ότου υπάρξει μία ευρεία πολιτική συμφωνία που να εξασφαλίζει το συμφέρον όλων των εμπλεκόμενων μερών. Τρία χρόνια ήπιων αλλά σταθερών κυρώσεων μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη καταστροφή από ό,τι τρεις μήνες υπερβολής.
Το θέμα είναι οι ηγέτες της Ε.Ε. να μην επαναλάβουν τα λάθη που έκαναν στην κρίση της ευρωζώνης: να αναγνωρίσουν πρόσκαιρα την επείγουσα ανάγκη δράσης, αλλά να το ξεχάσουν από την πρώτη στιγμή που η κρίση θα εξαφανιστεί από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Αν όμως τα ξεχάσουμε αυτά και ξεκινήσουμε πάλι από το μηδέν, τότε η απόφαση στη σύνοδο κορυφής την προηγούμενη εβδομάδα ήταν ισχυρή, στοχευμένη και πειθαρχημένη.
Διεύρυνε τη λίστα των ατόμων στα οποία επιβάλλονται κυρώσεις, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως διατύπωσε μία αξιόπιστη δέσμευση ότι η Ε.Ε θα προχωρήσει ακόμη περισσότερο εάν χρειαστεί. Οι ηγέτες της δικαίως επίσης αντιστέκονται στις πιέσεις για επιβολή ευρύτερων οικονομικών κυρώσεων - προς το παρόν.
Υπάρχουν τέσσερις λόγοι γι' αυτό: Πρώτον, είναι πιο πιθανό να λειτουργήσουν σαν μπούμερανγκ παρά να πετύχουν. Το χειρότερο που θα μπορούσε να κάνει η Ε.Ε. τώρα θα ήταν να προκαλέσει μία αντίδραση που δεν μπορεί να διατηρήσει. Οι Ευρωπαίοι είναι ενωμένοι στην οργή τους. Εάν, όμως, αντιδράσουν υπερβολικά σήμερα, τότε μπορεί να διακυβευθεί η ενότητά τους αύριο.
Είναι γεγονός ότι οι κυρώσεις θα πλήξουν συνολικά περισσότερο τη Ρωσία από ό,τι την Ε.Ε. Αυτό όμως έχει ελάχιστη σημασία εάν αποδειχθεί ότι η Ρωσία είναι παίκτης με μεγαλύτερες αντοχές. Ο Β. Πούτιν αδιαμφισβήτητα θα προσπαθήσει να δημιουργήσει διχόνοια μεταξύ των κρατών μελών, καθώς γνωρίζει καλά ότι σε τέτοια θέματα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ψηφίζει με ομοφωνία. Θα συμφωνήσουν άραγε σε όλα οι Γερμανοί και οι Ιταλοί εάν ο επόμενος χειμώνας αποδειχθεί βαρύς; Θα δεχθεί η βρετανική κυβέρνηση να διώξει τα ρωσικά κεφάλαια από το City του Λονδίνου; Και οι Γάλλοι θα δεχθούν τον πλήρη αποκλεισμό τους από τα αμυντικά συμβόλαια της Ρωσίας;
Ο δεύτερος λόγος είναι πως εάν επιβάλλαμε πλήρεις κυρώσεις σήμερα αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ με σοβαρές επιπτώσεις: θα μπορούσε να επιταχυνθεί η τοπική οικονομική αστάθεια, από την Ουκρανία νοτίως προς τη Γεωργία, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν και προς τον βορρά στις χώρες της Βαλτικής. Οποιαδήποτε πολιτική για αποκλιμάκωση της κρίσης θα έπρεπε να ξεκινήσει με την επίλυση του βασικού προβλήματος: την πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας. Σε περίπτωση κατάρρευσης της ουκρανικής οικονομίας, οι πιθανότητες ρωσικής εμπλοκής στα ανατολικά της χώρας αυξάνονται δυσανάλογα.
Τρίτον, μην υποτιμάτε τον αντίκτυπο των κυρώσεων που έχουν ήδη ληφθεί. Η αμερικανική κυβέρνηση πρακτικά απέκλεισε την Bank Rossiya από τις διεθνείς αγορές. Το δολάριο και το ευρώ είναι τα δύο μεγαλύτερα νομίσματα με τις περισσότερες διεθνείς συναλλαγές. Έτσι η Δύση μπορεί να δημιουργήσει οικονομική ανισορροπία στη Ρωσία με το πάτημα ενός διακόπτη.
Το τέταρτο επιχείρημα ενάντια στις πλήρεις κυρώσεις είναι πως η Ε.Ε χρειάζεται μία φαρέτρα πολιτικών απαντήσεων που να μπορεί να αναπτύξει ευέλικτα ανάλογα με τις εξελίξεις. Η προσάρτηση της Κριμαίας και ο οξύς λόγος του Β. Πούτιν στη Δούμα μπορεί να προκαλέσουν μνήμες από το Άνσλους της Αυστρίας το 1938 και την ενσωμάτωση της Σουδητίας στο γερμανικό Ράιχ. Δεν πρέπει να γίνονται όμως συγκρίσεις με τους Γερμανούς Ναζί. Η προσάρτηση της Κριμαίας αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου που δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Δεν αποτελεί όμως κατ' ανάγκην και την αρχή Γ' Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην καλύτερη περίπτωση, η κατάσταση θα ηρεμήσει. Ακόμη και τότε, η Ε.Ε. θα διατηρήσει τις κυρώσεις της. Η διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας από τη διεθνή οικονομική διακυβέρνηση θα συνεχιστεί.
Δεν θα πρέπει να υπάρχουν πλέον διεθνείς σύνοδοι μεταξύ της Ρωσίας και μελών της Ε.Ε. Η ομάδα των 8 ισχυρότερων χωρών γίνεται τώρα G7 και δεν έχει σημασία εάν η αλλαγή αυτή είναι επίσημη ή όχι. Η ένταξη της Ρωσίας στη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας και στον ΟΟΣΑ φρενάρει. Τίποτε από όλα αυτά μπορεί να μην είναι σημαντικό για τον Β. Πούτιν τώρα, αλλά μπορεί να έχουν σημασία για τους Ρώσους μακροπρόθεσμα.
Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί, η Ε.Ε. μπορεί να προχωρήσει σε ευρύτερες οικονομικές κυρώσεις. Κι αυτό θα είναι μία δοκιμασία αποφασιστικότητας. Θα περιλαμβάνει το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ε.Ε. και τον αποκλεισμό των ρωσικών τραπεζών από τις αγορές του δολαρίου και του ευρώ. Δεδομένης της πολλαπλής εξάρτησης των ευρωπαϊκών χωρών από τη Ρωσία, καλό είναι να γίνουν όλα αυτά, αλλά σταδιακά.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι θα μας απασχολεί αυτό το θέμα για πολύ καιρό. Ο χρόνος είναι με το μέρος της Ε.Ε. Η καλύτερη πολιτική είναι να εξαντλήσουμε οικονομικά και πολιτικά τον Β. Πούτιν με στοχευμένες πολιτικές και μεταβλητές κυρώσεις που θα βρίσκονται σε ισχύ μέχρις ότου υπάρξει μία ευρεία πολιτική συμφωνία που να εξασφαλίζει το συμφέρον όλων των εμπλεκόμενων μερών. Τρία χρόνια ήπιων αλλά σταθερών κυρώσεων μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη καταστροφή από ό,τι τρεις μήνες υπερβολής.
Το θέμα είναι οι ηγέτες της Ε.Ε. να μην επαναλάβουν τα λάθη που έκαναν στην κρίση της ευρωζώνης: να αναγνωρίσουν πρόσκαιρα την επείγουσα ανάγκη δράσης, αλλά να το ξεχάσουν από την πρώτη στιγμή που η κρίση θα εξαφανιστεί από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
euro2day.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου