Απόδειξη αποτυχίας για Πούτιν η εισβολή στην Κριμαία

του Philip Stephens

Επιφανειακή η πρώτη «νίκη» της Ρωσίας στην Κριμαία. Η αλαζονεία Πούτιν και η κατάρρευση της ρωσικής στρατηγικής για τη δημιουργία μιας Ευρασιατικής Ενωσης. Ποιες είναι οι επιλογές της Δύσης. Οι ευθύνες του Ομπάμα.

H συνεχής ροή ειδήσεων μπορεί να είναι παραπλανητική. Οι τηλεοπτικές εικόνες από την Κριμέα δείχνουν την στρατιωτική επιτυχία του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι Ρώσοι κατέβαλαν ουκρανικά εδάφη με την απειλή των όπλων. 

Η νίκη της Ρωσίας ωστόσο είναι επιφανειακή. Η απόφαση του κ. Πούτιν να στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία σηματοδοτεί την κατάρρευση της στρατηγικής του στην Ευρασία. Η Δύση μπορεί να έχει ακόμα το πάνω χέρι για να προσφέρει στήριξη στην κυβέρνηση του Κιέβου.

Υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις για την απόφαση του κ. Πούτιν να παραβλέψει τους διεθνείς κανονισμούς και να αποκτήσει τον έλεγχο της Κριμαίας. Η πρώτη και η πιο ανώδυνη, είναι ότι θέλει να έχει το μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο στις διαπραγματεύσεις για μια νέα συνταγματική τάξη στην Ουκρανία, μια τάξη που στο μυαλό της Μόσχας θα παραβιάσει την αυτονομία της Κριμέας και των ρωσόφωνων ανατολικών περιοχών.

Η δεύτερη είναι πως απλά αποφάσισε ότι το παιχνίδι έχει χαθεί: ότι η Ουκρανία στρέφεται προς τη Δύση και πως η Μόσχα πρέπει να πάρει ότι μπορεί. Η τρίτη – μια προέκταση της δεύτερης – είναι πως ο έλεγχος της Κριμέας είναι προοίμιο μιας μεγαλύτερης εισβολής της Ρωσίας και της επαναχάραξης των ανατολικών συνόρων της Ουκρανίας.

Mε τους Ρώσους στρατιώτες να εδραιώνουν την παρουσία τους στην Κριμαία, οι επιλογές δύο και τρία φαίνονται οι πιο πιθανές. Η εξέλιξη αυτή αυξάνει τον κίνδυνο του πολέμου και αποτελεί απτή απειλή για την ευρύτερη ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς ο κ. Πούτιν παραβιάζει την ανακωχή που είχαν συμφωνήσει η Μόσχα και η Δύση μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου.

Αλλά θα ήταν λάθος να ερμηνευτεί αυτό ως μια νίκη της Μόσχας. Η φιλοδοξία του Ρώσου προέδρου ήταν να χτίσει μια Ευρασιατική Ένωση ως αντίβαρο στη Δύση. Η Ουκρανία θα ήταν ο βασικός πυλώνας αυτής της ένωσης. O βίαιος διαμελισμός της χώρας θα σηματοδοτούσε την ντροπιαστική παραδοχή πως το σχέδιο απέτυχε. Η ρωσική κατοχή θα οδηγούσε την δυτική Ουκρανία στην αγκαλιά της Δύσης.

Η Ρωσία, το Καζακστάν, η Λευκορωσία και ίσως η Αρμενία με δυσκολία συγκροτούν μια ισχυρή οικονομική ή πολιτική δύναμη. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, είχε δίκιο όταν περιέγραψε την επιθετικότητα της Ρωσίας ως μια πράξη απελπισίας.

Είναι πολύ πιθανό πως από τη στιγμή που ο κ. Πούτιν έφτασε μέχρι εδώ δεν θα κάνει πίσω. Η αλαζονεία που πηγάζει από την ψευδαίσθηση της ισχύος υπονόμευε πάντοτε την στρατηγική λογική στην εξωτερική του πολιτική. Αλλά η Δύση δεν πρέπει να αναμένει ακόμα το χειρότερο. Αντίθετα πρέπει να ακολουθήσει μια στρατηγική σε δύο μέτωπα, με την παροχή κινήτρων για διαπραγματεύσεις μαζί με μια αξιόπιστη απειλή σκληρών οικονομικών και πολιτικών κυρώσεων, εφόσον το Κρεμλίνο αρνηθεί να μετακινηθεί.

Τα κίνητρα πρέπει να περιλαμβάνουν διαβεβαιώσεις ότι η ευρωπαϊκή και η αμερικάνικη στήριξη στην ουκρανική κυβέρνηση εξαρτάται από το αν η τελευταία θα συμφωνήσει να προστατεύσει τα δικαιώματα των Ρώσων και της ρωσόφωνης μειονότητας της χώρας. Η πρόταση της οικονομικής συνεργασίας με την Ε.Ε. πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αποκλείει μια παράλληλη συμφωνία με την Ρωσία. Τέλος, δεν πρέπει να υπάρξει ανάμειξη του ΝΑΤΟ.

Όσον αφορά τις κυρώσεις στην περίπτωση που ο κ. Πούτιν αρνηθεί να μετακινηθεί, πρέπει να κινούνται σε ένα φάσμα που θα περιλαμβάνει το μποϋκοτάρισμα του προγραμματισμένου συνεδρίου των G8 στο Σότσι μέχρι περιεκτικά μέτρα για την οικονομική και πολιτική απομόνωση της Ρωσίας.

Στα πιο πιθανά μέτρα περιλαμβάνονται το πάγωμα της οικονομικής και επενδυτικής συνεργασίας, μια αποφασιστική κίνηση από την πλευρά της Ε.Ε. για να σπάσει το μονοπώλιο της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και η κατάργηση της άδειας εισόδου στους πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες που έχουν στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο.

Η λογική πίσω από τη στρατηγική αυτή είναι πως η πορεία των εξελίξεων θα είναι μακρά και πως οι απειλές θα είναι αξιόπιστες. Την ίδια ώρα, το ΝΑΤΟ πρέπει να ενισχύσει την αμυντική γραμμή απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας προς τις χώρες της Βαλτικής, υπό τον φόβο ότι η παρέμβαση στην Ουκρανία σηματοδοτεί ένα νέο δόγμα του Κρεμλίνου που επιτρέπει στο στρατό να εισβάλλει σε άλλες χώρες για την προστασία ρώσικων εθνοτικών ομάδων.

Η πρωταρχική ευθύνη βαραίνει τον Μπαράκ Ομπάμα. Πολύ συχνά ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει χρησιμοποιήσει σκληρή γλώσσα για να οπισθοχωρήσει αργότερα. Δεν μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο και τώρα. Αλλά και η Ευρώπη δεν μπορεί να αποποιηθεί των ευθυνών της και να συνεχίσει να αφήνει τον κ. Πούτιν να διαιρεί και να βασιλεύει μέσα στην Ε.Ε.

Κανείς στην Δύση δεν πρέπει να είναι υπέρ μιας παρατεταμένης διαμάχης με τη Ρωσία. Αλλά η επίδειξη αποφασιστικότητας είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί.

ΠΗΓΗ: FT.com