Editorial
Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι σχέσεις της Ε.Ε. με
τη Ρωσία ακολουθούν διπλή πορεία. Σε διπλωματικό επίπεδο, υπάρχουν
περιοδικές εντάσεις – για τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο ή τη διεύρυνση του
ΝΑΤΟ σε πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Παράλληλα όμως, οι
οικονομικοί δεσμοί ανθούν. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ε.Ε., με όγκο συναλλαγών προϊόντων που αγγίζει τα 340 δισ. δολ.
Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι έρχονται συχνά στη δυτική Ευρώπη για να
δαπανήσουν την περιουσία τους σε ακριβά ακίνητα και πολυτελή τρόπο ζωής.
Παράλληλα, από τις τράπεζες μέχρι τον ενεργειακό κλάδο, είναι μακρύς ο
κατάλογος των επιχειρήσεων που έχουν μετακινηθεί ανατολικά έχοντας στο
μάτι τους πλούσιους φυσικούς πόρους της Ρωσίας και την αυξανόμενη μεσαία
τάξη της χώρας.
Προς το παρόν, υπήρχε η εκτίμηση ότι ήταν εφικτό να διατηρηθούν οι οικονομικοί δεσμοί χωρίς να διακυβευθεί η ασφάλεια των πολιτών της Ε.Ε. Η κρίση στην Ουκρανία εξέθεσε τα όρια αυτής της διπλής προσέγγισης. Επί ημέρες φαινόταν πως η απόφαση της Ρωσίας να παρέμβει στην Κριμαία παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, μπορούσε να κλιμακωθεί σε μία πλήρη σύγκρουση. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έδειξε ότι δεν επιδιώκει την πλήρη αντιπαράθεση. Η Ε.Ε. ,όμως, αντιμετωπίζει ακόμη το ενδεχόμενο σύγκρουσης στο κατώφλι της.
Για να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση της βίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι έτοιμα να αναλάβουν σκληρή διπλωματική στάση απέναντι στη Ρωσία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει και τη χρήση κυρώσεων που ενδεχομένως, όμως, να διακυβεύσουν κάποια από τα ευρεία επιχειρηματικά συμφέροντα της Ε.Ε.
Οι κυρώσεις είναι σκληρό εργαλείο που τιμωρεί τόσο τον λαό, όσο και την ηγεσία του. Οι επικριτές των κυρώσεων, όμως, θα πρέπει να δουν πόσο επιτυχές ήταν το μέτρο στο να φέρει το Ιράν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι η παρατεταμένη κρίση θα μπορούσε να επιφέρει βαρύ πλήγμα στη ρωσική οικονομία. Τη Δευτέρα, το χρηματιστήριο της Μόσχας υποχώρησε κατά σχεδόν 11% αν και κάλυψε μέρος από αυτήν την πτώση την αμέσως επόμενη συνεδρίαση. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι κυρώσεις θα περιορίσουν τον ρωσικό επεκτατισμό, αλλά σίγουρα θα αυξήσουν τις πιέσεις στη Μόσχα να υποχωρήσει.
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο ομάδες μέτρων που η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει. Η πρώτη είναι η απαγόρευση χορήγησης βίζα και το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων συγκεκριμένων ατόμων που διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με το Κρεμλίνο. Μοντέλο θα μπορούσε να αποτελέσει ο νόμος Μagnitshky, που εφάρμοσαν οι ΗΠΑ μετά τον θάνατο του Ρώσου δικηγόρου Sergei Magnitsky. Ο νόμος απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ στους Ρώσους αξιωματούχους που κατηγορούνται για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εάν τα μέτρα αυτά αποδειχθούν άκαρπα, τότε η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει ένα συνολικό σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησής της από τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει ότι τα κράτη μέλη θα βρουν νέες πηγές ορυκτών καυσίμων – που δεν είναι διόλου εύκολο. Θα δημιουργήσει, όμως, σοβαρή απειλή στα οικονομικά της Μόσχας. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιστοιχούν στο 70% των εξαγωγών της Ρωσίας και στο 50% των δημοσίων εσόδων της.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οικονομικοί δεσμοί της Ε.Ε. με τη Ρωσία είναι τέτοιοι που οι κυρώσεις έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν πραγματική πληγή. Η Ρωσία απολαμβάνει μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα με την Ε.Ε., το οποίο η Μόσχα δεν θα θέλει να διακυβεύσει. Η Γερμανία είναι ένας από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας. Το ένα τρίτο των εισαγωγών φυσικού αερίου της Γερμανίας προέρχεται από τη Ρωσία. Η Ιταλία επίσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο ενεργειακός κολοσσός της Ιταλίας, η ΕΝΙ, έχει ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή. Η Βρετανία ανησυχεί μήπως με τα μέτρα αυτά το Λονδίνο δεν θα είναι πλέον χρηματοοικονομικό κέντρο για τους πλούσιους Ρώσους.
Προς το παρόν, η αντίδραση της Ε.Ε. ήταν αδύναμη. Έχει ανακύψει διάσταση απόψεων για τα πιο δραστικά βήματα. Την Πέμπτη θα γίνει σύνοδος για το θέμα στην οποία θα συμμετάσχουν και επικεφαλής κρατών. Όταν συναντηθούν οι ηγέτες της Ε.Ε. θα πρέπει να σχεδιάσουν σειρά κλιμακούμενων μέτρων ενάντια στη Ρωσία. Η λίστα αυτή πρέπει να έχει δόντια και – κυρίως – πρέπει να στηρίζεται από όλα τα κράτη μέλη. Ενόσω ο κ. Πούτιν μελετά τις επόμενες κινήσεις του, θα πρέπει να γνωρίζει ότι αντιμετωπίζει μία ισχυρή και ενωμένη Ε.Ε.
Η διπλή προσέγγιση της τελευταίας 15ετίας αναγκαστικά τελειώνει. Η
κρίση στην Ουκρανία εκθέτει τις αδυναμίες στις σχέσεις ΕΕ - Μόσχας. Οι
εμπορικοί δεσμοί κρατών με γεωπολιτική αντιπαλότητα, ο ρωσικός
επεκτατισμός και η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ.
Προς το παρόν, υπήρχε η εκτίμηση ότι ήταν εφικτό να διατηρηθούν οι οικονομικοί δεσμοί χωρίς να διακυβευθεί η ασφάλεια των πολιτών της Ε.Ε. Η κρίση στην Ουκρανία εξέθεσε τα όρια αυτής της διπλής προσέγγισης. Επί ημέρες φαινόταν πως η απόφαση της Ρωσίας να παρέμβει στην Κριμαία παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο, μπορούσε να κλιμακωθεί σε μία πλήρη σύγκρουση. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έδειξε ότι δεν επιδιώκει την πλήρη αντιπαράθεση. Η Ε.Ε. ,όμως, αντιμετωπίζει ακόμη το ενδεχόμενο σύγκρουσης στο κατώφλι της.
Για να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση της βίας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι έτοιμα να αναλάβουν σκληρή διπλωματική στάση απέναντι στη Ρωσία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει και τη χρήση κυρώσεων που ενδεχομένως, όμως, να διακυβεύσουν κάποια από τα ευρεία επιχειρηματικά συμφέροντα της Ε.Ε.
Οι κυρώσεις είναι σκληρό εργαλείο που τιμωρεί τόσο τον λαό, όσο και την ηγεσία του. Οι επικριτές των κυρώσεων, όμως, θα πρέπει να δουν πόσο επιτυχές ήταν το μέτρο στο να φέρει το Ιράν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι η παρατεταμένη κρίση θα μπορούσε να επιφέρει βαρύ πλήγμα στη ρωσική οικονομία. Τη Δευτέρα, το χρηματιστήριο της Μόσχας υποχώρησε κατά σχεδόν 11% αν και κάλυψε μέρος από αυτήν την πτώση την αμέσως επόμενη συνεδρίαση. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι κυρώσεις θα περιορίσουν τον ρωσικό επεκτατισμό, αλλά σίγουρα θα αυξήσουν τις πιέσεις στη Μόσχα να υποχωρήσει.
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο ομάδες μέτρων που η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει. Η πρώτη είναι η απαγόρευση χορήγησης βίζα και το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων συγκεκριμένων ατόμων που διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με το Κρεμλίνο. Μοντέλο θα μπορούσε να αποτελέσει ο νόμος Μagnitshky, που εφάρμοσαν οι ΗΠΑ μετά τον θάνατο του Ρώσου δικηγόρου Sergei Magnitsky. Ο νόμος απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ στους Ρώσους αξιωματούχους που κατηγορούνται για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εάν τα μέτρα αυτά αποδειχθούν άκαρπα, τότε η Ε.Ε. θα πρέπει να εξετάσει ένα συνολικό σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησής της από τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει ότι τα κράτη μέλη θα βρουν νέες πηγές ορυκτών καυσίμων – που δεν είναι διόλου εύκολο. Θα δημιουργήσει, όμως, σοβαρή απειλή στα οικονομικά της Μόσχας. Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιστοιχούν στο 70% των εξαγωγών της Ρωσίας και στο 50% των δημοσίων εσόδων της.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οικονομικοί δεσμοί της Ε.Ε. με τη Ρωσία είναι τέτοιοι που οι κυρώσεις έχουν τη δυνατότητα να ανοίξουν πραγματική πληγή. Η Ρωσία απολαμβάνει μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα με την Ε.Ε., το οποίο η Μόσχα δεν θα θέλει να διακυβεύσει. Η Γερμανία είναι ένας από τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ρωσίας. Το ένα τρίτο των εισαγωγών φυσικού αερίου της Γερμανίας προέρχεται από τη Ρωσία. Η Ιταλία επίσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο ενεργειακός κολοσσός της Ιταλίας, η ΕΝΙ, έχει ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή. Η Βρετανία ανησυχεί μήπως με τα μέτρα αυτά το Λονδίνο δεν θα είναι πλέον χρηματοοικονομικό κέντρο για τους πλούσιους Ρώσους.
Προς το παρόν, η αντίδραση της Ε.Ε. ήταν αδύναμη. Έχει ανακύψει διάσταση απόψεων για τα πιο δραστικά βήματα. Την Πέμπτη θα γίνει σύνοδος για το θέμα στην οποία θα συμμετάσχουν και επικεφαλής κρατών. Όταν συναντηθούν οι ηγέτες της Ε.Ε. θα πρέπει να σχεδιάσουν σειρά κλιμακούμενων μέτρων ενάντια στη Ρωσία. Η λίστα αυτή πρέπει να έχει δόντια και – κυρίως – πρέπει να στηρίζεται από όλα τα κράτη μέλη. Ενόσω ο κ. Πούτιν μελετά τις επόμενες κινήσεις του, θα πρέπει να γνωρίζει ότι αντιμετωπίζει μία ισχυρή και ενωμένη Ε.Ε.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
euro2day.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου