Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

"Ημερολόγια Χαρμολύπης": Η αιώνια εναλλαγή των αντιθέσεων

Γράφει:
 η Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Εκπαιδευτικός,συγγραφέας,κριτικός
Ο «Ασημένιος» Διδυμοτειχίτης , κοσμοπολίτης συγγραφέας! Γεννήθηκε στο Ασημένιο Διδυμοτείχου και ταξίδεψε ως την Αθήνα, ως τη Νέα Υόρκη!
Καθώς διαβάζω ,προσπαθώ να ισορροπήσω, περνώντας από το ένα διήγημα στο άλλο ,κάτω όμως από τη σκιά, του ενός βιβλίου. Η ευρηματικότητα του ΚΤ σε συνδυασμό με τον υφολογικά απέριττο και ανεπιτήδευτο λόγο, μας κρατάει άγρυπνους ως το τέλος για να πούμε :ε ,όχι τώρα! Αυτό όμως σημαίνει πως τα αποθέματα του συγγραφέα είναι πολλά ,πολυποίκιλα και θα κρύψουμε την όρεξή μας για το επόμενο βιβλίο!
Ο «μαέστρος» Τριανταφυλλάκης χρησιμοποιεί έναν ευφάνταστο λόγο και αποδίδει τη χαρά και τη λύπη ισόρροπα έτσι όπως τον βοηθάει η άγρυπνη ματιά, η οξυμμένη σκοπιά, το «βούλεσθαι» και «βουλεύεσθαι».
Εκτός από τη μαεστρία τα διηγήματα διαθέτουν εικονοπλασία με κάθε βαρύτητα.
Χαρακτηριστικό το εύρημα της αντίστιξης, που οδηγεί τον αναγνώστη στο « έχει ο θεός». Κατά τον συγγραφέα, πάντα υπάρχει λύση, πάντα υπάρχει έξοδος και διέξοδος από το πρόβλημα ,άρα δεν έγινα αυτό που επιθυμούσα αρχικά και έγινα ψάλτης στην εκκλησιά. Αυτό με ικανοποιεί, με συγκινεί ,με γεμίζει κατά τα λεγόμενα των ιστοριών!

Υπαρξιακό ζήτημα; όπου διαφαίνεται ,ξορκίζεται ευφυέστατα, αφού ο άνθρωπος όλα τα μπορεί !
Αλλά το βιβλίο, μην κάνεις αναγνώστη μου ,τη σκέψη να το διαβάσεις ανακατεμένα. Για να το απολαύσεις κρίνω ότι πρέπει να το αντιμετωπίσεις όπως σου το παραδίδει ο συγγραφέας, ως ένα σύνολο του οποίου οι διαφορετικές ιστορίες δημιουργούν μια σχετική αυτοτέλεια, που μπορεί ως ένα σημείο να επιτρέπει την αποσπασματική ανάγνωση αλλά αν το επιχειρήσει ο αναγνώστης θα στερηθεί της επιδίωξης του συγγραφέα, του πώς σχετίζονται οι εποχές και τα πράγματα μεταξύ τους !
Ημερολόγια χαρμολύπης: διαδρομή από το χθες στο σήμερα, συναισθηματικές εξάρσεις μπροστά στη μορφή του δασκάλου, συνθέτουν το πολυεπίπεδο μυθιστόρημα που μου προκάλεσε αναγνωστική τέρψη , πολλαπλά ερεθίσματα και απορίες, αναστοχασμό σε σχέση και με την εκπαιδευτική μου ιδιότητα.

Το βιβλίο, βάσιμα και επιτυχώς διεκδικεί αυτοτέλεια, δικό του νοηματικό ορίζοντα, ξέχωρη εσωτερική δύναμη και παλμό .

Ο ΚΤ θέλει να παραπέμψει τον αναγνώστη του στην πολυκύμαντη πορεία της Ελλάδας από τη δεκαετία του ΄60 κ.ε .Έτσι ορίζει κέντρο του κύκλου το δάσκαλο και σημείο επί του κύκλου τον αγαπημένο του μαθητή Αποστόλη. Αυτή η ακτίνα δάσκαλος- Αποστόλης, καθορίζει και τη βασική πορεία του έργου ,όμως η αγάπη καταλήγει βάσανος και αιτιολογούνται τα αρνητικά συναισθήματα με τη φράση « δεν γίνεται να περνάμε μια φορά απ’ αυτόν τον κόσμο! Oύτε τα λάθη σου προλαβαίνεις να διορθώσεις! Βασιζόμενος στη ρήση του Αναξίμανδρου η γέννηση ενός όντος φαίνεται βλάφτει το άλλο γι αυτό υπάρχει εναλλαγή ρόλου στα δικαστήρια Σύμφωνα με την τάξη του χρόνου ο κατηγορούμενος θα γίνει κατήγορος και αυτό θα συνεχίζεται αιωνίως. Κοσμική ισορροπία, απονομή δικαιοσύνης !
Μια συλλογή διηγημάτων που ανασύρουν νοσταλγικές ιστορίες από την εφηβική και όχι μόνο ηλικία, αλλά θίγουν και σοβαρές πλευρές της σύγχρονης πραγματικότητας με τις μεγάλες αλλαγές που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια στην πατρίδα μας και στον κόσμο συνολικότερα.

Μέσα στις ιστορίες, εντοπίζει κανείς ότι ενώ δίνουμε διάσταση στην οικονομική κρίση υπάρχουν χειρότερες κρίσεις. Όταν διαρκεί η κρίση υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουν οι άνθρωποι την ικανότητα να συνυπάρχουν, να διαλέγονται και να λύνουν τις διαφορές τους. Το σημαντικότερο λοιπόν, η πολιτιστική και πολιτική διάσταση καθώς η κρίση θα καταστρέψει άλλα επίπεδα όπως τη σκέψη, τον πολιτισμό.
Στο βιβλίο φαίνεται ότι μπορεί να επιζητώ το καλό για τον εαυτό μου, αλλά δεν είναι και το συμφέρον της κοινωνίας. Έτσι, ο Αποστόλης ξέφυγε από το καλός κ’αγαθός και ζημίωσε με τη συμπεριφορά του τον συνάνθρωπο!

Ο ΚΤ μας δίνει χρόνο να σκεφτούμε μέσα στο σοκ που έχουμε υποστεί ως Έλληνες, γι αυτό πρέπει να διαβάσουμε πολύ προσεκτικά το βιβλίο. Με μια κουταλιά μπορείς να καταλάβεις τη νοστιμιά ενός φαγητού χωρίς να φας όλη την κατσαρόλα, όμως για το βιβλίο με μια κουταλιά διαβάσματος δεν κατανοείς τη νοστιμιά του ,τα λεγόμενα του συγγραφέα θα πρέπει να το διαβάσεις όλο.

«Ημερολόγια Χαρμολύπης»
Ημερολόγιο =σύστημα μέτρησης χρόνου
Η χρονική κατάταξη παρελθοντικών ή και μελλοντικών γεγονότων.
Αλλά ως λογοτεχνικό είδος χαρακτηρίζεται από αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, με χρονική ακολουθία καταγραφή γεγονότων σκέψεων κλπ
Ημερολόγιο για παρελθοντικά γεγονότα , σημαίνει μνήμη γερή αλλά η μνήμη όπως έλεγε ο Γ. Σεφέρης όπου και να την αγγίξεις πονεί.
Ο Τσέζαρε Παβέζε γράφει :ο πλούτος της ζωής βρίσκεται στις αναμνήσεις που έχουμε ξεχάσει.
Ο ΚΤ δεν κλείνει τα μάτια στις αναμνήσεις ή δεν παραιτείται από αυτές, παρά τρέφεται και αναζωογονείται .

Χαρμολύπη:
Συνύπαρξη χαράς και λύπης .Η σύνθετη ψυχική κατάσταση του πιστού όπου μετά τα δάκρυα της μετανοίας και της συντριβής, έρχεται η χαρά και η αγαλλίαση της συγχωρήσεως.
Ο ΚΤ γράφει για το παρελθόν, αλλά πασχίζει να αναδείξει το παρόν μέσα από το παρελθόν.
Η γραφή του, βαδίζει πάνω στις αλλαγές που φέρνουν οι απώλειες, καθώς η μετάβαση από το χωριό στην πόλη και την υπερπόλη δείχνει ότι όλα αλλάζουν, τίποτα δεν είναι όπως χθες. 
Ο ΚΤ μας δείχνει το δρόμο προς το φως, αφού συνθέτει τις ιστορίες έτσι ,ώστε να φανεί ότι και εκείνα τα χρόνια τα συντηρητικά και τούτα τα μοντέρνα έχουν πολλές δυσκολίες, έχουν… χαρμολύπη.
Στην Ελλάδα ευνοήθηκαν οι λίγοι για να επωμιστεί η πλειοψηφία, το πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα χρέος. Μας διοικούν οι παντοδύναμες εταιρείες και πληρώνουμε τα λάθη του κάθε …Αποστόλη ,των ηγεσιών.
Η χαρμολύπη, η αέναη εναλλαγή των αντιθέτων! Για το τέλος ο συγγραφέας μας αφήνει το φαινόμενο της μετεμψύχωσης, καθώς ο Αποστόλης έζησε και πέθανε χωρίς να ξεπληρώσει την οφειλή, κάτι που το αντιλαμβάνεται πριν το τέλος για να μας πει ότι ο άνθρωπος πολλές φορές σπαταλά το χρόνο του στην αμαρτία, στην οικονομική αμαρτία , για να το συγκεκριμενοποιήσω, και δεν απολαμβάνει ,δεν υφίσταται τη χαρμολύπη.
Τι επιθυμεί λοιπόν ; Αφού η ματαιοδοξία δεν τον άφησε να δώσει εκείνον τον αγώνα για το καλό, να περάσει άλλη μια φορά από τη ζωή για να προλάβει….
Θα έλεγα ότι η γραφή του ΚΤ έχει έντονο προσωπικό ύφος πραγματική σφραγίδα δωρεάς πνεύματος.
Ο λόγος μεστός ,άριστα δομημένος. Σχηματικά θα έλεγα ότι μπρος βρίσκεται ο συγγραφέας μετά οι ιστορίες και πίσω από αυτές η προσπάθεια ανεύρεσης διεξόδου από τα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου.  Για τούτο και μόνον το λόγο προσφέρει εξαρχής εχέγγυα αξιοπιστίας.
Το ύφος λυρικό στην υφή αναδεικνύει τις ιδέες ,υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα των πραγμάτων. 

Ο συγγραφέας θα προσθέσει και το πορτραίτο μιας φοιτήτριας πολέμιας του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, του πολιτισμού της Δύσης που εξαφάνισε παραδοσιακούς πολιτισμούς. «Η ευημερία σας στηρίζεται σε πόρους που κλέβετε από άλλους» Σελ269, σύγχρονη διαπίστωση ,μας αφορά όλους Μέσα στην απλότητά του ,το έργο είναι σύνθετο, πολυεπίπεδο, απαιτητικό!

Η έκταση του έργου με την παράθεση ημερολογίων μαρτυρεί ήδη, την αξιόλογη συνθετική ικανότητα του δημιουργού! Η προσεγμένη σύνθεση διατηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη αμείωτο από την αρχή ως το τέλος και με την παραστατικότητα η οποία επιτυγχάνεται όχι μόνο με την εναλλαγή δύο κυρίως προσώπων αλλά και με τις παρεμβάσεις άλλων που επιτείνουν τη ζωντάνια του έργου.

Αντανακλά και παράλληλα ρίχνει φως στην κρίση της κοινωνίας μας!
Σέβεται το πραγματικό και προσπαθεί να το αποδώσει με τις συνηθισμένες του όψεις. Αντικείμενο της μελέτης του είναι ο άνθρωπος και η συμπεριφορά του μέσα στην κοινωνία
Σκέφτεται με εικόνες ,εικάζω ότι αγαπά τον κινηματογράφο γι αυτό και φτιάχνει σενάρια έτσι βλέπω τις ιστορίες του ως σενάρια .
Κλείνοντας ,ο αναγνώστης βγαίνει σοφότερος με καθαρή σκέψη γιατί δεν γράφει ο συγγραφέας ροζ ιστορίες με έρωτες και δολοφονίες ,με ανούσιες περιπέτειες όπως γράφουν τελευταία με σκοπό μόνο την πώληση του βιβλίου. Σε εμάς δεν απομένει παρά να του ευχηθούμε κι άλλες τέτοιες συγγραφικές προσπάθειες! 

«Ημερολόγια Χαρμολύπης»
Βασικοί πυλώνες : η δημιουργική φαντασία και η μνήμη!
Ορίζοντες και βάθος Από το Διδυμότειχο στη Βολιβία

Ειδολογικά: έντεχνος λόγος που εδώ στον Κ.Τ έχει μια άλλη αισθητική: όταν πχ ο Αποστόλης ένας από τους συμμαθητές θα φανερώσει τη συμπεριφορά του ως απόρροια των γνώσεών του ,ο δάσκαλος παρά την εκτίμηση θα τον απορρίψει γιατί ο συγγραφέας θα αποδείξει ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι προόδου και ανέλιξης προσωπικής μη βεβιασμένης! 
Γιατί η πραγματική επιστήμη επιτρέπει στους ανθρώπους να αναπτυχθούν σε πραγματικά ανθρώπινα επίπεδα!

Ήθος στο έργο του ΚΤ :Το μήνυμα που αφήνει ο ΚΤ είναι, με τις ενέργειες μας να καλυτερεύσουμε το κοινωνικό περιβάλλον για να ωφεληθούμε εμείς και το σύνολο των ανθρώπων. Προσωπικά συντάσσομαι με τούτο το πνεύμα του συγγραφέα και όχι με εκείνο των παραλογοτεχνικών κειμένων που καταλαμβάνουν σελίδες ολάκερες χάριν διασκέδασης του νου και της εμπορικότητας!
Η γραφή του ΚΤ που σε εμάς φτάνει ως λογοτεχνία είναι για τον αναγνώστη φορέας αξιών ήθους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η λογοτεχνία είναι θεραπαινίδα της ηθικής!

Από τα Ημερολόγια Χαρμολύπης αναδύεται ο άνθρωπος, το πνεύμα και κυρίως ο δυναμισμός του ,όμως το κοσμικό κακό επιπολάζει και πολλές φορές δυστυχώς. καταπνίγει το καλό.

Το βιβλίο, βάσιμα και επιτυχώς διεκδικεί αυτοτέλεια, δικό του νοηματικό ορίζοντα, ξέχωρη εσωτερική δύναμη και παλμό . Βρίσκει ο αναγνώστης και εδώ ότι ο άνθρωπος είναι τραγικός εξαιτίας των αδυναμιών του οι οποίες οφείλονται παράδοξα στη δύναμή του.
Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Εκπαιδευτικός,συγγραφέας,κριτικός

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου