Ο εκδημοκρατισμός των τραπεζών

των Patrick Jenkins και Tom Braithwaite

Με σειρά άρθρων οι FT μελετούν τον διαβόητο «εκδημοκρατισμό της χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας». Τι σημαίνει η κυκλοφορία νέων τεχνολογικών προϊόντων σε αχανείς αλλά αναξιοποίητες αγορές, και το crowd funding για τον δυτικό δανεισμό.

Κατά τις επόμενες εβδομάδες, οι Financial Times θα δημοσιεύσουν σειρά κειμένων υπό τον τίτλο "Democratising Finance", ο εκδημοκρατισμός της χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας. Θα μελετηθούν οι πρωτοβουλίες για την κυκλοφορία νέων πόρων χρηματοπιστωτικής πίστωσης, για τις νέες μορφές νομισμάτων και για τις νέες μεθόδους πληρωμής. Και θα αναλυθεί το ερώτημα κατά πόσον ο κόσμος πραγματικά «εκδημοκρατίζεται» όπως υποδεικνύουν αυτές οι πρωτοβουλίες.

Ένα σημείο αναφοράς στην ανάλυση, είναι η κυκλοφορία της νέας ταυτότητας στην Νιγηρία. Μια χώρα στο επίκεντρο της αφρικανικής ανάπτυξης, με αύξηση ΑΕΠ 7% τον χρόνο, που όμως πλήττεται από την εύθραυστη διακυβέρνηση και τις ακρότητες των τρομοκρατών της Μπόκο Χαράμ.

Η νέα ταυτότητα αποτυπώνει αυτή την αντιπαράθεση: Στα ηλεκτρονικά τσιπς των νέων ταυτοτήτων, αποθηκεύονται δεδομένα για την ίριδα του ματιού και το δακτυλικό αποτύπωμα του κατόχου. Λειτουργούν όμως και ως χρεωστικές κάρτες, με την υποστήριξη της MasterCard, δίνοντας δυνατότητες τραπεζικής πρόσβασης σε μια τεράστια μάζα ανθρώπων.

Οι θιασώτες της αλλαγής θεωρούν ότι η νέα ταυτότητα ευνοεί την ήπια μετάβαση προς τον εκσυγχρονισμό, αλλά οι επικριτές εγείρουν ερωτήματα για τις δυνητικές καταχρήσεις των βιομετρικών δεδομένων, καθώς και την ανάμιξη της δυτικής χρηματοπιστωτικής εταιρίας MasterCard, που με την «σφραγίδα» της στην νέα ταυτότητα, θυμίζει σε κάποιους εποχές δουλεμπορίου του 19ου αιώνα.

Οι τραπεζικές επιχειρήσεις διαψεύδουν τις υπόνοιες για εκμετάλλευση αλλά χωρίς αμφιβολία η πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία βοηθά τους τραπεζίτες να απευθυνθούν σε νέες αγορές.

«Ο εκδημοκρατισμός της τραπεζικής πρόσβασης δεν είναι μόνο κοινωνική ευθύνη, αλλά και επιχειρηματικό μοντέλο», σχολίασε ο επικεφαλής της μεξικανικής μονάδας της ισπανικής τράπεζας BBVA. Η τράπεζα προσπαθεί αυτή την περίοδο να στρέψει τους καταναλωτές προς πιο αποδοτικά και με μειωμένο ρίσκο προϊόντα, ενθαρρύνοντάς τους να χρησιμοποιούν το smartphone τους για χρηματοπιστωτικές συναλλαγές.

Πάντως λίγες είναι οι τράπεζες που σκέφτονται ριζοσπαστικά για το δέσιμο τεχνολογίας και τραπεζών: Τα περισσότερα βήματα κάνουν προς αυτή την κατεύθυνση οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας και τεχνολογίας. Η υπηρεσία της Vodafone's «M-Pesa» για την μεταφορά χρημάτων που ιδρύθηκε το 2007, κυριαρχεί στην Κένυα, την Τανζανία και άλλες αφρικανικές χώρες, ενώ ανάλογα σχέδια αναπτύσσονται στην Λατινική Αμερική. Ο Vikram Pandit, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Citigroup και τεχνολογικός επενδυτής σήμερα σε μια σειρά start-ups είναι κατενθουσιασμένος με τις νέες τεχνολογίες. Σχολιάζει ότι το σύστημα M-Pesa μπορεί να είναι τεχνολογικά απλοϊκό αλλά σίγουρα καλύπτει το μεγάλο κενό που υπάρχει.

Στην Δύση ο «εκδημοκρατισμός» που προωθείται είναι διαφορετικός. Εκεί, απλοί άνθρωποι που άλλοτε δεν είχαν καμια πρόσβαση σε καίρια σημεία των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, αποκτούν αιφνιδίως πλήρη επαφή. Και οι online πλατφόρμες που προσφέρουν πρόσβαση στις μετοχικές επενδύσεις «του πλήθους», το αποκαλούμενο "crowdfunding", έχουν αποκτήσει τεράστια δημοτικότητα.

Πράγματι, για τις ανεπτυγμένες αγορές, η διεύρυνση και το βάθος της αγοράς πιστώσεων crowdfunding αποτελεί την πιο εντυπωσιακή τάση της χρηματοδότησης των τελευταίων ετών. Από την Σαγκάη ως το Λονδίνο και την Νέα Υόρκη, κάθε μήνα διπλασιάζονται ή τριπλασιάζονται σε αριθμό οι πιστωτές peer-to-peer, δηλαδή οι online πλατφόρμες που φέρνουν σε επαφή ιδιώτες οι οποίοι θέλουν να επενδύσουν χρήματα σε ιδιώτες και εταιρίες οι οποίες θέλουν να δανειστούν.

Οι θιασώτες αυτής της πρακτικής θεωρούν ότι δημιουργεί ξεκάθαρα πλεονεκτήματα για τους δανειολήπτες, που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν κεφάλαια υπό διαφορετικές συνθήκες και για τους δανειστές που αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες. Ορισμένοι προειδοποιούν όμως ότι εφόσον επιτύχει, ο τομέας εντέλει θα «θεσμοποιηθεί» με αποτέλεσμα οι μεγάλοι διαχειριστές κεφαλαίων και οι μεγάλες τράπεζες να κυριαρχήσουν και σε αυτές τις πλατφόρμες.

Επίσης, ορισμένοι αξιωματούχοι εποπτικών αρχών, φοβούνται ότι ο δανεισμός P2P έχει δοκιμαστεί μόνο σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων. Όταν αυξηθούν τα επιτόκια, θα αυξηθούν οι χρεοκοπίες, οι επενδυτές θα «καούν» και θα δημιουργηθεί έντονη κοινωνική αντίδραση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τεχνολογική πρόοδος ευνοεί τις μάζες σε όλο τον πλανήτη, βοηθώντας την χρηματοοικονομική συμμετοχή στις πλέον βασικές υπηρεσίες πληρωμών αλλά και στις πλέον εξελιγμένες επενδυτικές στρατηγικές. Αν αυτό είναι εκδημοκρατισμός, δεν σημαίνει ότι θα είναι και «παιχνίδι».

www.euro2day.gr