Πώς το bail-in πυροβολεί το Νότο

των Christopher Thompson, Ralph Atkins

Η ατζέντα του bail-in είναι πολύ λογική αλλά θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες, προειδοποιούν οι τραπεζίτες. Πώς η «προνομιακή μεταχείριση καταθετών» επιτείνει την έξοδο από το Νότο, αυξάνει το κόστος δανεισμού και υπονομεύει τον στόχο της τραπεζικής ενοποίησης.

H αποτροπή της εξόδου κεφαλαίων από τις τράπεζες σε χώρες που πλήττονται από την κρίση, ήταν μια από τις προτεραιότητες των ρυθμιστών της ευρωζώνης. Γιατί όμως ξαφνικά αποφάσισαν να «αυτοπυροβοληθούν»;

Στο κορύφωμα των πιστωτικών προβλημάτων της ευρωζώνης, τα ποσά που είχαν οι ξένοι σε τράπεζες στην Ισπανία, την Ιταλία και άλλες ζώνες της «περιφέρειας» της ευρωζώνης, συρρικνώθηκαν ανησυχητικά.

Τους τελευταίους μήνες υπήρξαν σημάδια βελτίωσης, χάρη στην δέσμευση της ΕΚΤ να αποτρέψει την διάλυση της ευρωζώνης, καθώς και στην προσπάθεια των κυβερνήσεων να τονώσουν την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα.

Όμως οι αναλυτές προειδοποιούν ότι η πρόσφατη πρωτοβουλία για την δημιουργία μιας ανθεκτικής «τραπεζικής ενοποίησης» στην ευρωζώνη –που θα θέσει τις καταθέσεις μεγάλων επιχειρήσεων υπό τον κίνδυνο της «υποχρεωτικής συμμετοχής» ("bail-in") στις διασώσεις προβληματικών τραπεζών – ίσως έχει το αντίθετο αποτέλεσμα και προκαλέσει νέα έξοδο από τις προβληματικές οικονομίες του Νότου, ευνοώντας παράλληλα τις τράπεζες του Βορρά.

«Ήδη γίνεται επανεκτίμηση του ρίσκου ανάμεσα στην περιφέρεια και τον πυρήνα τα τελευταία δύο χρόνια, που έχει οδηγήσει σε απομάκρυνση των ξένων καταθέσεων από την περιφέρεια», παρατηρεί ο Huw van Steenis, τραπεζικός αναλυτής της Morgan Stanley. "Η οδηγία για το bail-in μπορεί να επιταχύνει αυτή την αναδιανομή».

Η αλλαγή στο τραπεζικό τοπίο της ευρωζώνης είναι εμφανής στην συρρίκνωση των ξένων καταθέσεων μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008. Μέχρι τότε, τα κεφάλαια που είχαν οι ξένοι στις τράπεζες της ευρωζώνης αυξάνονταν σταθερά. Αλλά στο α΄ τρίμηνο της φετινής χρονιάς, για το οποίο υπάρχουν στοιχεία, το σύνολο είχε πέσει στα επίπεδα του 2005.

Το χειρότερο πλήγμα υπέστησαν οι τράπεζες της περιφέρειας. Σε αντίθεση με τους εγχώριους καταθέτες, οι μεγάλοι ξένοι καταθέτες συνήθως έχουν την εύκολη εναλλακτική της πατρίδας τους για την τοποθέτηση των χρημάτων. Όταν οι φόβοι για διάλυση της ευρωζώνης κλιμακώνονταν, οι τραπεζίτες ανέφεραν ότι οι πολυεθνικές εταιρίες καθημερινά «καθάριζαν» τους λογαριασμούς τους, βγάζοντας κεφάλαια από τις ευάλωτες χώρες, κίνηση που είχε επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη αυτών των κρατών.

«Αυξάνει το κόστος δανεισμού για τις τράπεζες της περιφέρειας, που έτσι μειώνονται οι δυνατότητές τους να δώσουν δάνεια», εξηγεί ο Myles Bradshaw της Pimco, που είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων της αγοράς ομολόγων στον κόσμο.

Τα σχέδια για «τραπεζική ενοποίηση» έγιναν μέσα σε αυτό το περιβάλλον. Η πρόοδος όμως είναι βραδεία και δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες.

Ενώ όμως η δέσμευση, ένα χρόνο πριν, του διοικητή της ΕΚΤ Mario Draghi, να κάνει «ότι χρειαστεί» για να υπερασπιστεί την ακεραιότητα του ευρώ, είχε πολύ μεγαλύτερη επίδραση, οι κινήσεις των πολιτικών της ευρωζώνης έχουν επίσης βοηθήσει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα της περιφέρειας. Τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΚΤ για τις συνολικές τραπεζικές καταθέσεις δείχνουν, για παράδειγμα, ότι η τραπεζική κρίση στην Κύπρο τον Μάρτιο, είχε σχετικά λίγες διαρκείς επιπτώσεις, πέρα από την ίδια την νήσο.

Η διάσωση της Κύπρου κατέληξε στην επιβολή «κουρέματος» σε τραπεζικές καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Κάποια στιγμή κινδύνευσαν να πληγούν και οι μικρότεροι καταθέτες. Οι πρόσφατες προτάσεις για το bail-in εντάσσονταν στο σχέδιο αντιμετώπισης στο μέλλον των τραπεζών που καταρρέουν, χωρίς να επωμίζονται τον λογαριασμό οι φορολογούμενοι. Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι οι καταθέσεις των κοινών αποταμιευτών, όπως και εκείνες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, θα απολαύσουν ειδική προστασία στην περίπτωση τραπεζικής κατάρρευσης. Ωστόσο οι μεγάλες επιχειρήσεις αφαιρέθηκαν από την λίστα προστασίας, και βρίσκονται σε πρώτη γραμμή για επιβολή ζημιών, με αποτέλεσμα να ξανασκέφτονται το πού θα κρατήσουν τα χρήματά τους.

Για εταιρίες με καταθέσεις στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία, αυτό θα προκαλέσει κι άλλη νευρικότητα.

«Η ατζέντα του bail-in είναι πολύ λογική, αλλά όπως όλες οι κινήσεις των ρυθμιστικών αρχών θα έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις», σχολίασε ο κ. Bradshaw. "Μετά τις προτάσεις, πιστεύω ότι οι εταιρίες θα έχουν την τάση να κρατούν το ρευστό τους σε μεγάλες, συστημικές τράπεζες σε χώρες του πυρήνα, όπως η Γαλλία και η Γερμανία».

Η προώθηση της "προνομιακής μεταχείρισης καταθετών" απειλεί να έχει κι άλλες παράπλευρες επιπτώσεις. Μια μπορεί να είναι ότι θα πιεστούν οι senior μη εξασφαλισμένοι τραπεζικοί πιστωτές ακόμη χαμηλότερα στην πιστωτική ιεραρχία, με αποτέλεσμα να απαιτούν μεγαλύτερη ανταμοιβή για το υψηλότερο ρίσκο που αναλαμβάνουν, κι αυτό θα αυξήσει το κόστος χρηματοδότησης των τραπεζών.

"Αν πρόκειται να έχουν την μεταχείριση που έχουν οι μέτοχοι, θα θέλουν μεγαλύτερη άποψη για το πώς διοικείται η τράπεζα... θα πρέπει να υπάρχει ανταμοιβή», σχολίασε ο Steve Hussey της AllianceBernstein.

Το αποτέλεσμα θα είναι να αυξηθεί ο κερματισμός του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης ακόμα περισσότερο, προειδοποιούν οι τραπεζίτες.

* Εuro2day.gr