Ρίξτε φως στα αδιαφανή των dark pool

Gillian Tett

Τουλάχιστον το ένα τρίτο των συναλλαγών σε μετοχές γίνεται εκτός κεντρικών χρηματιστηριακών αγορών. Τα dark pool φέρνουν σκιώδεις πρακτικές που μέχρι πρότινος κυριαρχούσαν σε άλλες αγορές. Οι λύσεις και οι κίνδυνοι για τη ρευστότητα.

Πριν από έξι χρόνια, όταν ξέσπασε η Μεγάλη Χρηματοοικονομική Κρίση, όλοι μιλούσαν για «διαφάνεια». Δικαίως. Καθώς οι τράπεζες κατέρρεαν, αξιωματούχοι και ψηφοφόροι σοκαρισμένοι ανακάλυπταν τις άθλιες πρακτικές που επικρατούσαν στον κόσμο των παραγώγων και των ομολόγων και οι οποίες έμεναν κρυφές, λόγω της ευρύτερης νοοτροπίας αδιαφάνειας.

Τώρα, υπάρχει μία ειρωνεία στον χρηματοοικονομικό κόσμο. Από το 2008, οι ρυθμιστικές αρχές πάλεψαν για να καταστήσουν τις αγορές πίστωσης και παραγώγων πιο διαφανείς. Οι επενδυτές έχουν πλέον πρωτόγνωρη πρόσβαση σε πληροφορίες αναφορικά με τα μοντέλα trading για τα παράγωγα ή τις τιμές των ομολόγων. Ακόμη και ο "βάλτος" του trading swaps γίνεται τελευταία περισσότερο διαφανής.

Παρ' όλα αυτά, στον κλάδο των μετοχών -όπου υπήρχε μεγαλύτερη διαφάνεια από την αγορά ομολόγων- η τάση κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Πριν από μία δεκαετία, υπήρχε σημαντικός όγκος διαθέσιμης πληροφόρησης για τις τιμές των μετοχών και τον όγκο των συναλλαγών, καθώς οι περισσότερες δραστηριότητες λάμβαναν χώρα σε κεντρικά χρηματιστήρια. Τώρα, ποσοστό μεγαλύτερο από το ένα τρίτο των συναλλαγών σε ΗΠΑ και Ευρώπη γίνεται εκτός των βασικών χρηματιστηρίων. Υπάρχει μία έκρηξη δραστηριοτήτων στα αποκαλούμενα dark pool ή τις κατακερματισμένες ιδιωτικές πλατφόρμες trading που διαχειρίζονται τράπεζες και άλλοι θεσμοί, οι οποίες φέρνουν σε άμεση επαφή πωλητές και αγοραστές.

Ορισμένες από αυτές τις πλατφόρμες δημοσιεύουν περιορισμένα στοιχεία για τον όγκο των συναλλαγών και τις τιμές. Σε γενικές γραμμές όμως, οι επενδυτές δεν βλέπουν πλήρως το βάθος της ρευστότητας της αγοράς ή τις τιμές προτού κάνουν μία συμφωνία. Η αδιαφάνεια εντείνεται από το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του trading γίνεται από trader υψηλής ταχύτητας. Όπως περιγράφει και ο Michael Lewis στο βιβλίο του “Flash Boys”, οι traders αυτοί κινούνται τόσο γρήγορα που όσοι δεν είναι ειδικοί έχουν ελάχιστες πιθανότητες να τους προφτάσουν.

Πολλοί τραπεζίτες επιμένουν ότι τα dark pool -υπάρχουν καμιά πενηνταριά στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη- είναι ουσιώδη για την αποτελεσματική λειτουργία του σύγχρονου χρηματοοικονομικού συστήματος. Δίνουν τηδυνατότητα στους θεσμικούς επενδυτές να κάνουν πράξεις μεγάλων πακέτων μετοχών διακριτικά, χωρίς να επηρεάζουν εκ των προτέρων τις τιμές των μετοχών, διατηρώντας παράλληλα υψηλά επίπεδα ρευστότητας. Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζουν.

Το πρόβλημα είναι πως αυτού του τύπου ο ανταγωνισμός δεν έχει δημιουργήσει μία «ελεύθερη αγορά» όπως την εννοούσε ο Άνταμ Σμιθ. Δεν μπορούν να συμμετέχουν όλοι στα dark pool, πόσο μάλλον να έχουν πρόσβαση στις τιμές. Έτσι προέκυψε η αγωγή από τον γενικό εισαγγελέα της Νέας Υόρκης, τον Eric Schneiderman, εναντίον της Barclays. Υποστηρίζει ότι η τράπεζα παραπλάνησε ακόμη και τους δικούς της θεσμικούς επενδυτές, υποσχόμενη να τους προστατεύσει έναντι ενδεχόμενης ληστρικής συμπεριφοράς από τους traders υψηλής ταχύτητας, ενώ δεν τους ενημέρωσε ότι ήδη ο μεγαλύτερος παίκτης στο δικό της dark pool, την Barclays LX, ήταν μία εταιρεία high frequency trading.

Υπάρχει λύση; Ένα λογικό βήμα για τις ρυθμιστικές αρχές θα ήταν να απαγορευτούν συνολικά τα dark pool. Και περιέργως αυτήν την προσέγγιση ζητούν τώρα τα εδραιωμένα χρηματιστήρια όπως το Nasdaq. Οι ρυθμιστικές αρχές, όμως, φοβούνται (ίσως σωστά) πως μία τέτοια κίνηση θα υπονομεύσει τη ρευστότητα.Αντιθέτως, δίνουν έμφαση στο πώς θα αναγκαστούν οι τράπεζες να υιοθετήσουν πιο αυστηρά πρότυπα για τα dark pool και να παρέχουν περισσότερες πληροφορίες για τις δραστηριότητές τους, τις ρυθμιστικές αρχές και τους επενδυτές. Οι ρυθμιστικές αρχές ελπίζουν επίσης ότι οι επενδυτές θα γίνουν πιο ικανοί στον εντοπισμό των πιθανών κινδύνων, επιβάλλοντας έτσι οι ίδιοι αλλαγές. Η  Rebecca Healey της συμβουλευτικής Tabb είναι μία από εκείνες που καλωσόρισαν την αγωγή εναντίον της Barclays, κάνοντας λόγο για χρυσή ευκαιρία που θα μπορούσε να επιβάλει βελτίωση της συμπεριφοράς.

Το να βασιζόμαστε όμως αποκλειστικά στην ευθύνη του αγοραστή για να διατηρηθεί η διαφάνεια του συστήματος, είναι τουλάχιστον αφελές. Αυτή η προσέγγιση έφερε τις αγορές πίστωσης σε τόσο σκοτεινό σημείο. Θα ήταν καλύτερα για τις ρυθμιστικές αρχές να εκμεταλλευτούν την πρόοδο της τεχνολογίας που έχει δημιουργήσει τα dark pool και το trading υψηλής τεχνολογίας. Σε κάθε περίπτωση, όπως επισημαίνει και ο Henry Hu, ο καθηγητής Νομικής που προσφάτως εργάστηκε και για την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, οι ρυθμιστικές αρχές μπορούν πλέον να αντιπαραβάλουν τεράστιους όγκους στοιχείων πραγματικού χρόνου για τα μοντέλα trading απλώς ζητώντας πρόσβαση στη ροή των δεδομένων.

Θεσμοί όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) ή η Υπηρεσία Χρηματοοικονομικής Έρευνας -που υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών και έχει στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας στις κεφαλαιαγορές- ήδη προσπαθούν να χαρτογραφήσουν τις ροές κεφαλαίων πιο αποτελεσματικά. Αυτοί οι χρηματοοικονομικοί χάρτες όμως -όπως το σύστημα Midas που χρησιμοποιεί η SEC-  απλώς συλλέγουν τα στοιχεία από τα χρηματιστήρια. Θα πρέπει να πάνε ακόμη πιο μακριά. Σε κάθε περίπτωση, σε έναν κόσμο όπου τα παιδιά της Silicon Valley μπορούν να παρακολουθούν κάθε πτυχή της ζωής μας, δεν γίνεται να μην μπορούμε να δημιουργήσουμε και να δημοσιεύσουμε έναν χάρτη με τις συνολικές κινήσεις και τις τιμές σε πραγματικό χρόνο.

Ακόμη και αυτό βεβαίως δεν θα ήταν αρκετό για να αποτρέψει κάθε παράνομη ενέργεια σαν αυτή για την οποία κατηγορείται η Barclays. Ούτε θα θέσει τους λιανικούς επενδυτές στο ίδιο επίπεδο με τα hedge funds. Θα μπορούσε όμως να συμβάλει να αντιμετωπιστεί το βασικό ένστικτο του κλάδου που θέλει τα πάντα να γίνονται στο σκοτάδι. Και θα βοηθούσε τους επενδυτές να αποφασίσουν εάν τελικά χρειάζονται πιο δρακόντεια μέτρα, όπως τη συνολική απαγόρευση των dark pool.

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.